Porođaj je jedna od vječitih enigmi, najsrećniji trenutak u životu većine žena, ali i period u kom su mama i beba najosetljivije. Zahvaljujući najnovijim saznanjima i savremenoj dijagnostici, učestalost porođajnih povreda je sve manja, i trenutno iznosi otprilike 0,7 procenata, tj. na 1000 novorođenčadi njih 7 ima jednu ili više udruženih porođajnih povreda.
Poslije dugih devet mjeseci brige i radosnog iščekivanja, za onoga čijoj bebi se to desi statistika postaje nevažna. Koliko su ove povrede zapravo opasne?
Šta je to “porođajna povreda” ?
Porođajne povrede su povrede novorođenčeta koje nastaju u toku samog čina rođenja, najčešće dok beba prolazi kroz porođajni kanal.
Zbog čega nastaju porođajne povrede ?
Postoji više stanja koja povećavaju mogućnost nastanka porođajnih povreda, a najčešća su:
- Krupna beba: Bebe čija je tjelesna masa preko 4kg (ovo je, naravno, relativno – prirodno je da su bebe visokih i krupnih mama krupnije)
- Nezrelost bebe: Bebe rođene prije navršenih 37 nedelja su krhkije i podložnije povredama.
- Nesrazmijernost između bebine glave i karlice majke: Pored mjera, tj. dimenzija karlice, bitan je i njen oblik, odnosno važne su unutrašnje mjere karlice, koje se određuju jednostavnim akušerskim pregledom, što znači da to što imate “uske bokove” ne znači da ćete sigurno imati težak porođaj.
- Produžen, kao i otežan porođaj: Što je beba duže “zaglavljena” u porođajnom kanalu, razvija se veći otok mekih tkiva mame, ali i bebe, “tunel” se sužava, zbog čega može biti neophodna primjena vakuum ekstraktora ili forcepsa (instrumenti koji pomažu akušeru da čvršće uhvati bebu).
- Loš položaj bebe u stomaku: Najčešći je tzv. karlični položaj…
Koje su najčešće porođajne povrede?
Povrede glave
Povrede glave u vidu otoka i “modrica” su najčešće porođajne povrede, jer je u većini porođaja glava ta koja prva ulazi u porođajni kanal i trpi najveći pritisak tokom rađanja. Veliki pritisak je ’’krivac’’ i za krvarenja koja se ponekad mogu vidjeti u jednom ili oba oka novorođenčeta. Bez panike! Ova krvarenja prolaze za 7-10 dana bez ikakvih posljedica po vid djeteta.
Na dijelu bebine glavice koji prednjači,tj. prvi se rađa, često nastaje otok mekih tkiva, tzv. porođajni naduv. Iako može biti znatan i djelovati uznemirujuće, razloga za brigu nema, jer je ova povreda potpuno bezazlena i spontano se povlači za nekoliko dana.
Meka oteklina na glavi Vaše bebe može biti i posljedica krvarenja u prostoru između kosti lobanje i njenog neelastičnog vezivnog “pokrivača”, i tada se zove kefalhematom. Za razliku od naduva, oštro je ograničen i, u zavisnosti od veličine, povlači se obično za 2-12 nedelja.
Kefalhematom nekada može kriti prelom kosti lobanje. Srećom, u pitanju su uglavnom jednostavni, linearni prelomi, koji zarastaju nevjerovatnom brzinom i ne zahtijevaju tretman.
Povrede nerava
Najčešća je povreda facijalnog nerva (nerv zadužen za mimiku). Ispoljava se slabošću mišića lica na strani povrede, što se najbolje primjećuje kada beba plače, jer nema pokreta na toj strani, pa lice djeluje asimetrično. Stanje se najčešće spontano popravlja u toku nekoliko nedelja.
Pri produženim i otežanim porođajima, obično kod krupnih beba ili u slučaju karličnog položaja, mogu biti povrijeđeni nervi koji oživčavaju mišiće ruke, tzv. plexus brachialis , što dovodi do slabosti ruke i/ili šake, pa beba ne može da savije ni da rotira ručicu. Za potpuni oporavak su najčešće dovoljne vježbe tokom nekoliko mjeseci. U težim slučajevima, koji se rijetko događaju, potrebna je hirurška intervencija.
Prelomi
Ključna kost je ta koja najčešće “strada”, čak i pri nekomplikovanim porođajima. Nekada se prelom primijeti tek pri kasnijim pregledima kao čvorić na mjestu zarastanja, ili kao izbočenje koje se pomijera kao klackalica pod prstima. Beba je nervozna i štedi ruku. Ovaj prelom u potpunosti zarasta za mjesec dana, a za to vrijeme neka Vaša beba spava na suprotnom boku (ako je prelom lijeve ključne kosti, beba leži na desnoj strani).
Tokom teških porođaja može doći i do preloma drugih kostiju, koji brzo zarastaju, i obično ne ostavljaju nikakve posljedice.
Kako spriječiti porođajne povrede ?
Redovnim posjetama ginekologu tokom trudnoće moguće je uočiti ili predvidjeti većinu stanja koja povećavaju opasnost od nastanka povreda u toku porođaja. Procjena je strogo individualna, zavisi od mnogih faktora vezanih za bebu i za roditelje, posebno majku (visina, građa, nasljedna oboljenja…). Takođe je bitno i aktivno učestvovanje majke u porođaju, što skraćuje trajanje porođaja, i smanjuje mogućnost povređivanja.
Za kraj, ne treba da zaboravimo da se većina porođaja završi bez povreda, a i kada do povreda dođe, one su uglavnom bezazlene i ne zahtijevaju nikakav tretman. Za svaku zdravu trudnicu i normalnu trudnoću najbezbjedniji porođaj je vaginalni porođaj. To je prirodan čin za koji je većina žena sposobna.
Dr Ivana Veljić
